O radioterapii
- Co to jest radioterapia i na czym polega proces leczenia?
Radioterapia jest metodą leczenia chorób nowotworowych z użyciem promieniowania jonizującego. Promieniowanie jonizujące używane jest również w technikach obrazowania takich jak RTG czy tomografia komputerowa, natomiast przy radioterapii używamy dawek promieniowania na tyle wysokich, aby uszkodzić struktury komórkowego DNA komórek nowotworowych. Radioterapia jest leczeniem miejscowym, a w związku z nową i ulepszona technologią możliwe jest dostarczenie wysokich dawek promieniowania do nowotworu przy jednoczesnym oszczędzeniu zdrowych, okolicznych tkanek. Radioterapia jest obecnie jedną z najprężniej rozwijających się dziedzin medycyny weterynaryjnej. Jednostką opisującą ilość energii dostarczonej do tkanek w radioterapii, w skrócie zwaną dawką, jest 1 Gy (grej, a w j. ang. Gray).
2. Czy różni się radioterapia megawoltowa od ortowoltowej?`
Radioterapię megawoltową cechuje znacznie większa energia promieniowania w porównaniu do radioterapii ortowoltowej. Co za tym idzie radioterapia megawoltowa ma znacznie większą przenikliwość i umożliwia napromienianie zmian położonych głęboko w organizmie pacjenta. Radioterapia ortowoltowa umożliwia leczenie tylko zmian powierzchownych, takich jak niezaawansowane nowotwory skóry. Promieniowanie megawoltowe jest mniej pochłaniane przez tkankę̨ kostną, a co za tym idzie ryzyko martwicy kości lub powstania nowotworów wtórnych, dobrze udokumentowane przy radioterapii ortowoltowej jest dużo niższe. Leczenie z użyciem fotonów o wysokiej energii, w przeciwieństwie do terapii ortowoltowej, powoduje efekt „oszczędzający skórę”, zatem ryzyko poparzeń jest dużo mniejsze. Z tego powodu również leczenie zmian skórnych z użyciem radioterapii megawoltowej wymaga dodania bolusa. Ogólnie radioterapię megawoltową cechuje lepsza tolerancja leczenia (mniej działań niepożądanych).
3. Wskazania do radioterapii
- Nowotwory mózgu oraz rdzenia kręgowego
- Nowotwory jamy nosowej i lusterka nosowego
- Mięsaki tkanek miękkich, mięsaki poiniekcyjne
- Nowotwory jamy ustnej
- Inne nowotwory głowy i szyi
- Mastocytomy (guzy z komórek tucznych)
- Guzy gruczołu krokowego i pęcherza moczowego
- Raki z przerzutami zatok okołoodbytowych
- Nowotwory kości
- Inne
4. Z jakich etapów składa się proces leczenia z użyciem radioterapii ?
Z reguły dawka w czasie radioterapii podzielona jest na tzw. frakcje. Wynika to z kilku powodów. Nie tylko umożliwia to dostarczenie wyższej dawki całkowitej do zmiany nowotworowej, ale również pozwala zminimalizować działania niepożądane dotykające zdrowe tkanki w jej bezpośrednim sąsiedztwie.
Do zaplanowania radioterapii niezbędne jest wykonanie badania obrazowego z użyciem tomografii komputerowej (TK a w j. ang. CT) wykonanego w ośrodku RTWet. Na podstawie uzyskanych obrazów możliwe jest „konturowanie” guza nowotworowego i zaplanowanie naświetlania. Pozwala również ocenić, które dokładnie tkanki znajdą się w polu naświetlania i przewidzieć/modyfikować działania niepożądane. Badanie musi zostać wykonane w ośrodku oferującym leczenie ze względu na ułożenie pacjenta w tzw.pozycji terapeutycznej, czyli takiej pozycji w jakiej pacjent będzie potem układany do radioterapii. Jeśli przed zgłoszeniem do ośrodka wykonano już badanie z użyciem tomografii komputerowej bądź rezonansu magnetycznego, to prosimy o dostarczenie płyty z pełnym badaniem, gdyż obrazy te często „nakładamy” na obrazy badania wykonanego w ośrodku co dodatkowo ułatwia precyzyjne zaplanowanie leczenia.
Badanie TK do zaplanowania radioterapii, podobnie jak wszystkie sesje naświetlania, odbywa się w powierzchownym znieczuleniu ogólnym, z którego pacjent zazwyczaj szybko się wybudza. Znieczulenie do planowania radioterapii trwa włącznie z premedykacją i wybudzeniem pacjenta około 3 godzin. Opiekę anestezjologiczną nad pacjentami ośrodka sprawują anestezjolodzy. Zaplanowanie radioterapii zajmuje od kilku do kilkunastu godzin w zależności od stopnia skomplikowania. Na rozpoczęcie leczenia z użyciem radioterapii umawiamy zazwyczaj kilka dni po badaniu obrazowym.
5. Jak długo trwa leczenie za pomocą radioterapii ?
Plan radioterapii dostosowywany jest za każdym razem do sytuacji klinicznej danego Pacjenta i celu leczenia. Pacjenci otrzymują z reguły od 4 do 20 frakcji napromieniowania raz w tygodniu, co kilka dni lub codziennie.
Liczba frakcji radioterapii zależy od rodzaju nowotworu, jego lokalizacji oraz celu leczenia. Najmniej intensywne protokoły paliatywne zawierają 4-6 frakcje leczenia, a protokoły o największej ilości frakcji (20) to guzy na przykład ośrodkowego układu nerwowego. Podanie jednej frakcji trwa jedynie kilka minut, natomiast ułożenie pacjenta na specjalnym stole, dokładnie w tej samej pozycji, może potrwać 15-30 minut. Leczenie odbywa się od poniedziałku do piątku co oznacza, że przy 20 frakcjach naświetlania, leczenie trwa 4 tygodnie.
6. Zgłoszenie pacjenta do radioterapii
Zgłoszenie pacjenta należy rozpocząć od wypełnienia formularza dostępnego na naszej stronie internetowej. Najlepiej, aby formularz wypełnił lekarz kierujący pacjenta, jednak nie zawsze jest to możliwe i zgłoszenie może wypełnić opiekun. Prosimy o dokładne opisanie choroby i dostarczenie jak największej ilości szczegółów. Prosimy o załączenie:
- Historii choroby (wszystkie wypisy od lekarza/lekarzy sprawujących opiekę nad pacjentem przez minimum ostatni rok)
- Badania krwi, moczu wykonane przez ostatni rok
- Badania obrazowe w formacie DICOM lub opisy badań wykonane przez radiologa
- Badania cytologiczne, histopatologiczne
- Opisy zabiegów
- Zdjęcia zmian nowotworowych/blizn
Prosimy, aby wszystkie dokumenty były czytelne i najlepiej, aby wszystkie badania załączone były w porządku chronologicznym.
Po przesłaniu zgłoszenia, nasz lekarz onkolog sprawdza wszystkie załączone wyniki i w ciągu 3 dni roboczych oferujemy termin konsultacji z lekarzem onkologiem. Podczas konsultacji omawiamy proces leczenia, oczekiwane efekty, czasami również zlecamy wykonanie dodatkowych badań. Kolejnym krokiem jest umówienie pacjenta na planowanie do radioterapii.
7. Jak wygląda konsultacja kwalifikująca do radioterapii?
Konsultacja zazwyczaj ma miejsce w Ośrodku RTWet w Miedniewicach. Podczas konsultacji kwalifikującej lekarz omawia z opiekunem historię leczenia pacjenta. Po badaniu klinicznym przedstawiane są metody leczenia, protokoły naświetlania oraz związane z nimi działania niepożądane. Po konsultacji pacjent umawiany jest na badanie tomografii komputerowej i planowanie radioterapii. Odbywa się to w ciągu kilku dni od konsultacji, natomiast w niektórych przypadkach (po uprzednim ustaleniu) oferujemy planowanie radioterapii tego samego dnia.
8. Co zabrać na pierwszą wizytę w Ośrodku RTWet?
Na konsultację kwalifikującą w Ośrodku RTWet prosimy o zabranie ze sobą wszystkich dokumentów dotyczących leczenia pacjenta, włącznie z wypisami, wynikami badań i nośnikami, na których zapisane są badania obrazowe.
9. Jak przygotować pacjenta do podania frakcji?
Każdy Pacjent powinien być NA CZCZO!
Wymagamy, aby psi pacjenci byli na czczo około 8 godzin.
Kotom nie należy podawać pokarmu na 6 godzin przed wizytą.
Pozostawiamy pełen dostęp do wody przez cały czas, jedynie molosy nie powinny pić na godzinę przed wizytą.
Zachęcamy do zabrania ze sobą posłania, które ułatwi pacjentowi pobyt w ośrodku podczas leczenia.
10.Opieka weterynaryjna poza godzinami pracy Ośrodka
Ośrodek zajmuje się leczeniem z użyciem radioterapii. Jest to leczenie ambulatoryjne, co oznacza, że nie prowadzimy całodobowej opieki weterynaryjnej. Z tego powodu nie jesteśmy w stanie przyjmować pacjentów w stanie ciężkim, wymagających intensywnej opieki. Jeżeli w nagłych przypadkach zaistnieje konieczność dodatkowej opieki weterynaryjnej poza godzinami pracy ośrodka, wówczas kierujemy do całodobowych klinik weterynaryjnych na terenie Warszawy i okolic.
11. Zamieszkanie w Ośrodku w Miedniewicach
Istnieje możliwość zamieszkania pacjenta i jego opiekuna na okres leczenia w Ośrodku w Miedniewicach.